Puchar, szkło bezbarwne, dmuchane w formie, szlifowane, rytowane, złocone, Śląsk, Szklarska Poręba, huta Preusslera w Białej Dolinie, ok. 1740-1750, dekoracja rytowana: Samuel Schneider, ok. 1760, stopa wtórna, metalowa, złocona, historyzująca ze szklanymi aplikacjami, h. 15 cm, ø 8 cm, kolekcja L. Wąs, nr inw. MJG 6815/s
Stopa wtórna w formie metalowej podstawy: rozeta z sześciu muszli, wyżej ulistniona wić roślinna, z drobnymi kwiatami z aplikacjami z zielonego szkła. Na złoconej podstawie osadzony nodus w formie fasetowanego wałka. Jest to przykład ciekawej, historycznej konserwacji szkła. Czara koniczna, podcięta u nasady, zdobiona dekoracją rytowaną. Na awersie wierszowana sentencja: „ bleibt FRIEDRICH / nur gesund / und stets beglűdstein wegen / was ist an Wien, Paris / und Petersburg / gelegen” (Jeśli Fryderyk będzie zdrowy a jego szabla szczęśliwa cóż wówczas znaczą Wiedeń, Paryż i Petersburg). Tekst odnosi się do wojny siedmioletniej (1756 – 1763), zakończonej pokojem w Hubertsburgu, w której przeciwko państwu pruskiemu wystąpił sojusz Rosji, Austrii i Francji. Motywy militarne, wizerunek króla pruskiego oraz konkretne bitwy wojen śląskich to częste motywy, pojawiające się na szkłach, zdobionych w warsztatach w Cieplicach i Sobieszowie. Rytowane dekoracje mają charakter propagandowy i są jednoznacznie propruskie.
Na czarze, po obu stronach wierszowanej sentencji alegoryczne przedstawienia czterech pór roku, uosabianych przez kobietę z atrybutami i podpisami. Po lewej na górze kobieta z kwiatem w dłoni, w scenerii ogrodowej, z pałacem i fontanną w tle („Frűhling” / wiosna). Poniżej kobieta z kiśćmi winogron na kolanach i przy stopach, z puttem siedzącym na beczce z kielichem w dłoni, z podpisem „Herbst” / jesień. Po prawej stronie u góry wizerunek lata – siedząca na polu kobieta, oparta o snopek zboża. Poniżej kobieta w zimowym stroju, siedząca z puttem przy rozpalonym kominku, z podpisem „Winter” / zima. Przedstawienia czterech pór roku to bardzo popularny motyw w sztuce i rzemiośle okresu baroku. Odnosi się do rocznego cyklu i zataczającego kręgi czasu, uporządkowanego przez miesiące i następujące po sobie pory roku. Zmieniająca się na przestrzeni całego roku przyroda, czynności związane z uprawą ziemi i zbiorami są odzwierciedleniem ogólnego, naturalnego porządku.
Rytowana dekoracja po analizie porównawczej z zachowanymi obiektami oraz wzornikiem motywów dekoracyjnych z warsztatu Schneidera może być przypisana Samuelowi Schneiderowi żyjącemu w latach 1725 – 1775 w Cieplicach. Identyczny motyw ikonograficzny, z niewielkimi drobnymi różnicami, występuje na pucharze ze zbiorów Muzeum Szkła w Passau. Sentencja nawiązująca do króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego oraz wojny siedmioletniej mogła zostać naniesiona później na pozostawione puste pole czary.
Puchar został zakupiony ze środków MKiDN oraz budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego w ramach projektu „Zakup kolekcji śląskich szkieł barokowych do zbiorów Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze”.
Justyna Wierzchucka
Dział Szkła Artystycznego
Literatura:
Justyna Wierzchucka, Martin Kűgler, Śląskie szkło barokowe / Barockes Glas aus Schlesien, Gőrlitz, Zittau 2016, s. 148, nr kat. 113.
Stefania Żelasko, Barock und Rokoko im Hirschberger Tal. Stein- und Glasschnitt 1650-1780, Passau 2014, s. 284, nr kat. 255.
