.jpg)
ur. 1 maja 1931 roku w Charzewicach-Stalowej Woli
zm. 24 kwietnia 1997 w Szklarskiej Porębie
Aleksander Puchała urodził się 1 maja 1931 w Charzewicach (obecnie Stalowa Wola). Jego ojciec Wojciech pracował na tamtejszej kolei i był kapelmistrzem orkiestry kolejowej. Matka, Karolina, zajmowała się domem i tróją swoich synów. Całe dzieciństwo i pierwsze lata młodości Aleksander Puchała spędza w Charzewicach, tam uczęszcza do szkoły podstawowej i gimnazjum. Już jako chłopiec zapisuje się do harcerstwa i czynnie działa w swojej drużynie. Zarówno Aleksander, jak i dwóch jego braci wykazują zainteresowanie i umiejętności artystyczne, wszyscy grają na instrumentach muzycznych. Po maturze, w 1951 zdaje egzaminy na Wydział Architektury Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Z powodu braku miejsc nie zostaje przyjęty na uczelnię. Dostaje informacje o nowo otwartym Wydziale Architektury Wnętrz w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu i podejmuje decyzję o przeniesieniu się do Wrocławia. Studiuje u profesora Władysława Wincze. Dyplom broni w 1956. W rok później żeni się z ówczesną studentką Wydziału Ceramiki i Szkła Reginą Włodarczyk. Po zakończeniu studiów Puchała rozpoczyna pracę w Biurze Projektowym we Wrocławiu, gdzie zajmuje się przede wszystkim projektowaniem mebli. W 1958 jego żona kończy studia i zostaje zaangażowana jako projektant w Hucie Szkła Kryształowego “Julia” w Szklarskiej Porębie, gdzie przenoszą się oboje do wynajmowanego mieszkania. W następnym roku rodzi się ich syn Marek. Aleksander Puchała dostaje angaż w hucie „Julia” w roku 1960. Obejmuje w niej funkcję projektanta szkła i głównego specjalisty do spraw wzornictwa. Całe dalsze jego życie zawodowe związane jest z wzornictwem przemysłowym, a także z unikatową twórczością artystyczną w dziedzinie szkła.
Puchała organizuje wraz z żoną wzorcownię huty i biuro do prac projektowych i dokumentacyjnych. Niewielki budynek, który adaptują do tego celu do dziś nosi nazwę „Puchałówka”. Odpowiadając na zapotrzebowanie i gusta odbiorców oraz możliwości techniczne i finansowe przedsiębiorstwa, artysta wprowadza do masowej produkcji wzory szkieł użytkowych, zdobionych ręcznie wykonywanym szlifem. Ściśle współpracuje z hutnikami (przede wszystkim z Bronisławem Gondkiem) oraz pracownikami szlifierni, którzy często weryfikują techniczne możliwości praktycznego wykonania projektu. W bardzo znaczny sposób przyczynia się do wzrostu jakości produkowanych przez Hutę “Julia” szkieł użytkowych, które stają się bardzo rozpoznawalnym polskim produktem. Puchała nie ogranicza się jednak tylko do projektowania szkieł seryjnych, dla szerokiego grona odbiorców. Równocześnie tworzy szkła unikatowe, korzystając z dostępnego tworzywa w postaci szkła kryształowego i zaplecza huty. Wykonuje szkła wolnoformowane, inspirowane zjawiskami i elementami przyrody (“Grań I”, “Grań II”, „Natura I”), a także ujawniające jego zmysł architektoniczny wazony. Tworzone poprzez wdmuchiwanie masy szklanej w przygotowaną według zamysłu artysty formę, a następnie szlifowane, bądź formowane specjalnie skonstruowanymi narzędziami (“Szron”, “Spirala”, “Polonez”). W swoich wazonach artysta operuje prostymi formami i oczywistymi rozwiązaniami, uzyskując niezwykłe efekty. Walce, cylindry i prostopadłościany są rzeźbiarsko opracowywane poprzez bardzo głębokie szlify. Artysta maksymalnie wykorzystuje wszystkie najlepsze cechy kryształu – idealną przejrzystość i właściwości rozszczepiania światła. W jego szkłach myśl architektoniczna przekładana jest na myśl czysto artystyczną. Jego unikatowe prace pokazywane były na licznych wystawach i targach sztuki. Swoją długoletnią pracą na trwałe wpisał się w nurt tzw. „Szkoły Wrocławskiej” w zakresie szkła unikatowego, a także przyczynił się do wzrostu jakości wzornictwa przemysłowego w Polsce.
Aleksander Puchała zmarł 22 kwietnia 1997. Pochowany został w Zbytowej koło Jelcza. 16 lipca 2010, w „Zaułku Szklarzy” przy Leśnej Hucie w Szklarskiej Porębie odsłonięta została tablica upamiętniająca artystę.
Wystawy:
1956, 1959 – I i II Ogólnopolska Wystawa Grafiki Artystycznej i Rysunku, Warszawa
1959 – Okręgowa Wystawa Architektury Wnętrz, Wrocławski
– Świat Malarskiej Metafory, Wrocław
– Doroczna Okręgowa Wystawa Plastyki, Wrocław
– Okręgowa Wystawa Grafiki Wrocławskiej, Wrocław
– Plastyka Ziem Nadodrzańskich, Warszawa
1961/62 – Polskie Dzieło Plastyczne w XV-leciu PRL, Warszawa
1962 – Wrocław w Grafice, Wrocław
– Exlibris Wrocławski, Wrocław
1963 – Polskie Szkło i Ceramika – wystawa objazdowa, Berlin – Praga – Wiedeń
1964 – Ogólnopolska Wystawa Tkaniny, Ceramiki i Szkła, Warszawa
1965 – XX Ogólnopolska Wystawa Sztuk Plastycznych, Radom
– Polscy Artyści, Drezno
– Twórczość Plastyczna w XX-lecie PRL, Wrocław
1967 – Człowiek i Praca w Polsce Ludowej, Warszawa
1968 – Wystawa Okręgowa, Wrocław
1969 – Wzornictwo Szkła i Ceramiki, Warszawa
– Ogólnopolska Wystawa Ceramiki i Szkła, Wrocław
– Okręgowa Wystawa Malarstwa, Rzeźby i Grafiki, Wrocław
– Ogólnopolska Wystawa Pokonkursowa “Człowiek i Praca w Polsce Ludowej”, Warszawa
– Wystawa Polskiej Sztuki Użytkowej, Moskwa, Ryga
1970 – Wystawa Okręgowa, Wrocław
– Polska Walcząca na Lądzie i na Morzu, Radom
1971 – Wystawa Okręgowa, Wrocław
– Wystawa indywidualna grafiki, Szklarska Poręba
1972 – Exlibris Wrocławski, Wrocław
1973 – Triennale Szkła i Ceramiki, Jablonec, Czechosłowacja
– 30 Lat Ludowego Wojska Polskiego w Twórczości Plastycznej
1974 – Ogólnopolska Wystawa Szkła Artystycznego i Użytkowego, Katowice
– Prezentacje 74, Wrocław
– Wystawa Plastyków Jeleniogórskich, Jelenia Góra
– Plastycy w przemyśle, Wrocław
1975 – V Ogólnopolska Wystawa “Przeciw Wojnie”, Lublin
– Szkło Artystyczne, Warszawa
– Szkło i Ceramika. Wzornictwo – Konfrontacje, Warszawa
– Panorama XXX-lecia PRL, Warszawa
1976 – Grafika Wrocławska, Warszawa
– Międzynarodowa Wystawa Ruch Oporu w Oczach Młodych Twórców, Monte Casino
– Szkło Artystyczne, Bolesławiec
– I Triennale Szkła, Kłodzko
1977 – Coburger Glaspreis `77, Coburg
– Ogólnopolska Wystawa Szkła Artystycznego i Użytkowego, Katowice
– Prezentacje Jeleniogórskie, Jelenia Góra
1978 – Wystawa Twórców Jeleniogórskich, Lubań
– Szkło Artystyczne, Jelenia Góra
1979 – II Prezentacje Jeleniogórskie, Jelenia Góra
– Przedmiot we wnętrzu. Wystawa ogólnopolska, Jelenia Góra
– Ogólnopolska Wystawa Szkła Artystycznego i Użytkowego, Katowice
1980 – Szkło i Ceramika. Dzień dzisiejszy, Wrocław
– Szkło artystyczne, Opole
1981 – Wystawa Plastyków Jeleniogórskich, Jelenia Góra
1984 – Wystawa Szkła Artystycznego w 40-lecie PRL, Jelenia Góra
– Wystawa Poplenerowa Szkła Artystycznego, Wałbrzych
1985 – Wystawa Poplenerowa Szkła Artystycznego, Jelenia Góra
– Interart `85, Poznań
1986 – 5 Prezentacje Plastyków, Jelenia Góra
1987 – Instytut Wzornictwa Przemysłowego “Polskie Szkło Współczesne”, Warszawa
1992 – Kryształy. Wystawa retrospektywna, Wrocław
1995 – Wystawa Pokonkursowa “Szkło `95”, Bydgoszcz – Warszawa
– Urok kryształu, Szklarska Poręba
1996 – Kolekcja 1990-1995. Sztuka XX wieku. Zbiory Muzeum Narodowego, Wrocław
– Powroty II, Stalowa Wola
Nagrody:
1969 – II Nagroda “Zdobina w szkle gospodarczym”, Warszawa
– Nagroda Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych za szkło przemysłowe, Warszawa
1971 – Wzór Roku `71, Międzynarodowe Targi w Poznaniu
1976 – Złoty Medal i Nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki na Triennale Szkła, Kłodzko
1977 – Srebrny Medal i Nagroda II Stopnia w kategorii szkła unikatowego na Ogólnopolskiej Wystawie Szkła Artystycznego i Użytkowego, Katowice
– Nagroda Wojewody, Jelenia Góra
1979 – Nagroda Dyrektora Generalnego “Vitrocer”, Warszawa
– Nagroda na Ogólnopolskiej Wystawie Szkła Artystycznego i Przemysłowego, Katowice
1987 – I Nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki na Wystawie “Polskie Szkło Współczesne”, Warszawa
Prace w zbiorach:
Muzeum Narodowe. Ośrodek Wzornictwa Nowoczesnego w Warszawie
Muzeum Narodowe w Warszawie
Muzeum Narodowe w Poznaniu
Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze
Muzeum w Sosnowcu
Musee de Verre, Liege, Belgia
W zbiorach prywatnych w kraju i za granicą
Bibliografia:
P. Banaś, Polskie szkło współczesne XX wieku
B. Filarska, Szkło piękne i użyteczne
T. Kuczyńska, Pamiątka z Polski – szkło
I. Huml, Polska sztuka stosowana w XX wieku. Sztuka przedmiotu
A. Chrzanowska, W. Gluziński, Z. Kwaśny, W. Trznadel, Z dziejów szklarstwa na Dolnym Śląsku
www.e-szklarska.com/wydarzenia.php
