Dawniej …
14 kwietnia 1914 oku Towarzystwo Karkonoskie RGV zakończyło budowę obecnego budynku Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. Autorem projektu był urodzony w Kowarach, wrocławski architekt Carl Grosser.
Dary członków RGV – ciekawe przedmioty, najczęściej pamiętniki z podróży oraz książki przyczyniły się najpierw do powstania biblioteki, a następnie zbiorów Muzeum RGV, które do 1914 roku mieściło się wpierw przy dzisiejszej ul. 1 Maja 39/41 (Bahnhofstrasse), następnie w nieco większych pomieszczeniach pod numerem 19 przy tej ulicy. Od 1 lutego 1902 r. zbiory Muzeum udostępnione były przy ul. Szkolnej 12 (Schulstrasse).
Od samego początku przez 34 lata kustoszem zbiorów RGV był Hugo Seydel.
W holu prezentowano wyroby ze szkła, tłoki pieczętne, wyroby snycerskie oraz artystyczne ślusarstwo i kowalstwo. Sala cechów rzemieślniczych ukazywała zabytki cechowe, puchary, wilkomy, skrzynie, dokumenty cechowe. W sali kościelnej znajdowały się rzeźby, organy z kościoła Świętego Ducha, krucyfiksy, tarcze trumienne. Pomieszczenie w kamieniczce patrycjuszowskiej prezentowało wnętrze salonu mieszczańskiego z wiszącymi na ścianach portretami rodzin kupieckich. Z głównego holu na pierwsze piętro prowadziły schody, na ścianach klatki schodowej prezentowano starą broń. Pierwsze piętro obok wystawy malarstwa i przyrody przedstawiało tradycje tkackie.
Do budynku głównego od strony południowej przylegała chałupa wiejska, w której znajdowały się oryginalne wiejskie sprzęty, naczynia. Do dziś w chacie obok ogromnego pieca stoją: łóżko z baldachimem, kołyska, kredens oraz warsztat tkacki. Z tyłu posesji nasadzono drzewa i rośliny karkonoskie; ogrodem opiekował się Wilhelm Patschovsky.
3 października 1932 r. w wieku 92 lat odszedł dyrektor Hugo Seydel.
W latach 1938 i 1939 zrealizowano plany przebudowy Muzeum według Karla Alberta, dzięki którym zwiększyły się powierzchnie wystawowe.
W przededniu wybuchu wojny zaczyna się nowy etap w historii Muzeum, ma ono służyć propagandzie, staje się siedzibą związku Muzeów Ojczyźnianych pod nazwą Sudetenmuseum RGV.
Po zakończeniu II wojny światowej Muzeum rozpoczęło działalność jako Muzeum Miejskie, pełniąc rolę składnicy muzealnej. W latach 1945-1948 było nieczynne dla zwiedzających, często zmieniało się kierownictwo.
Dniem szczególnym jest 7 sierpnia 1945 r., kiedy to prof. Stanisław Lorenz odnalazł skrzynie z obrazami Jana Matejki i zdeponował je w jeleniogórskim muzeum. Fakt ten uczczono nadając Muzeum imię Jana Matejki. W 1949 r., po wyremontowaniu, Muzeum zmieniło nazwę na Muzeum Regionalne.
W latach 1948-1950 zinwentaryzowano 46 tys. obiektów zabytkowych, geologicznych, przyrodniczych, sztuki, księgozbioru oraz udostępniono ekspozycje częściowo w przedwojennej aranżacji. Do lat 50. wywożono zdeponowane zbiory do innych polskich muzeów.
W 1950 r. Muzeum ponownie zamknięto dla zwiedzających.
Po zinwentaryzowaniu zbiorów przygotowano scenariusz stałej wystawy dotyczącej historii miasta i regionu. W dniu 2 sierpnia 1953 r. obiekt udostępniono zwiedzającym. W 1958 r. zorganizowano wielką wystawę „Jelenia Góra w przeszłości”. Poprzez zakupy i dary zbiory sukcesywnie się powiększały, przejęto niektóre zabytki z muzeów w Bolkowie, Szklarskiej Porębie, Karpaczu, Cieplicach, z Archiwum w Jeleniej Górze.
Od 1964 r. w ramach specjalizacji muzeów ustalono, że wiodącą kolekcją w Jeleniej Górze będzie szkło artystyczne. W 1967 r. z wzorcowni Huty „Julia” przekazano do zbiorów 282 szkła historyczne, w tym dwa puchary z przełomu XVIII i XIX w. W 1974 r. przekazano kolejnych 298 szkieł. Uzupełniano również inne kolekcje muzealne, nie tylko o sztukę dawną, lecz również dzieła współczesnych artystów.
Zbiory szkła artystycznego, liczące dzisiaj ponad 9 tys. obiektów, kształt kolekcji i jej pozycja w Polsce i Europie, to zasługa przede wszystkim Mieczysława Buczyńskiego (1941-2005) – wybitnego historyka sztuki, związanego z jeleniogórskim Muzeum przez 38 lat.
W 1975 r. w związku ze zmianą statusu miasta na stolicę województwa, Muzeum przekształcono w Muzeum Okręgowe. Stało się ono wówczas instytucją wielooddziałową o profilu artystycznym, gromadzącym zbiory z różnych dziedzin kultury materialnej i sztuki o zasięgu ponadregionalnym.
Od 1977 r. oddziałem stał się Zamek w Bolkowie, a w 1980 r. powstał kolejny oddział Muzeum Walki i Pracy w Cieplicach. W 1995 r. uruchomiono kolejny oddział – Dom Garharta i Carla Hauptmannów w Szklarskiej Porębie, a do zbiorów Siedziby Głównej przekazano 1.184 szkieł z wzorcowni Huty „Julia” oraz bibliotekę Tadeusza Stecia.
W 2001 r. zmieniono nazwę na Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, nawiązując do nazwy Museum RGV. Budynek siedziby głównej został wyremontowany i rozbudowany w latach 2009-2011 dzięki realizacji projektu europejskiego pn. „Modernizacja i rozbudowa Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze”. Autorem projektu budowlanego jest dr Marek Skorupski. Wartość inwestycji wyniosła blisko 10 mln zł.
… i obecnie
Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze jest dziś nie tylko skarbnicą bogatych zbiorów, lecz także prestiżową i tętniącą życiem instytucją kultury, która tworzy przestrzeń dla refleksji nad wielokulturowym dziedzictwem regionu oraz dla ponadnarodowego dialogu kulturowego i naukowego.
Działalność Muzeum to nie tylko gromadzenie, naukowe opracowywanie zbiorów, lecz poprzez wzajemnie się uzupełniającą działalność wystawienniczą, naukową, edukacyjną, wydawniczą, instytucja ta pełni także funkcję żywego medium kultury aktywnie uczestniczącego w procesie kształtowania świadomości historycznej i kreacji tożsamości regionalnej, narodowej, europejskiej.
Ekspozycja stała muzeum koncentruje się wokół historii, kultury i sztuki Jeleniej Góry oraz regionu Karkonoszy od czasu pierwszych udokumentowanych śladów osadnictwa na tym obszarze w epoce kamienia i brązu poprzez średniowiecze aż po współczesność.
W całokształcie wystawy stałej obejmującej część archeologiczną, historyczną, etnograficzną i artystyczną szczególne miejsce zajmuje ekspozycja kolekcji szkła artystycznego, nawiązująca do najstarszych, sięgających X/XI wieku tradycji szklarskich regionu. Kolekcja szkła artystycznego w Muzeum Karkonoskim, prezentująca rozwój wytwórczości szklarskiej, zawiera unikatowe obiekty artystyczne, tworzone na przestrzeni wieków i należy dziś do największych i najważniejszych tego typu kolekcji w Polsce i w Europie.
Swoistym uzupełnienie ekspozycji szkła jest funkcjonująca przy muzeum huta – Laboratorium Szkła, gdzie mają miejsce pokazy wytopu, formowania szkła, warsztaty oraz wystawy czasowe związane ze szkłem.
Bogata oferta Muzeum Karkonoskiego i jego Oddziałów to zaproszenie do odbycia fascynującej podróży po bogatej historii regionu.
