W 2020 roku minęła 75 rocznica przybycia powojennych osiedleńców na ziemie zachodniej Polski.
Po upływie wielu dekad społeczności dolnośląskie zachowały do dziś cenne wartości kulturowe wyniesione przez przodków z rodzinnych miejsc pochodzenia. W transmisji tych wartości uczestniczą także młodsze pokolenia.
Głównym celem projektu realizowanego od 19 stycznia do końca lutego 2021 roku było wzmocnienie międzypokoleniowej transmisji tradycji. Realizacja projektu stanowi próbę poddania weryfikacji obiegowych opinii głoszących brak kulturowych tradycji w regionie zasiedlonym przez ludność z niemal wszystkich ziem dawnej Rzeczypospolitej. Projekt pn. „Zagłębie kultury na Dolnym Śląsku” promuje różnorodność i bogactwo tradycji w regionie posądzanym powszechnie o ich brak. Został zrealizowany przez „Fundację dla Młodzieży” przy udziale środków Fundacji KGHM Polska Miedź pod merytorycznym patronatem Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze.
Działania projektu odbyły się w siedmiu miejscowościach Dolnego Śląsku na terenie gmin: Czarny Bór, Bystrzyca Kłodzka, Dzierżoniów, Lubań, Nowogrodziec, Przemków i Węgliniec.
ZESPÓŁ „CISOWIANKI” Z HENRYKOWA (gm. Lubań) Zespół złożony z powojennych ekspatriantów z dawnych Kresów wschodnich oraz przesiedleńców z południowo-zachodniej części Polski. Laureat Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym oraz corocznych regionalnych konkursów tradycji wielkanocnych, bożonarodzeniowych i dożynkowych. Z grupą śpiewaczą okresowo związane bywają młode śpiewaczki z wioski przejmujące tradycje wykonywania pieśni zgodnie z przekazem przodków. W gronie grupy aktywne są autorki zwyczajowych potraw i wytwórczynie bibułowych kwiatów.
ZESPÓŁ „GOŚCISZOWIANIE” Z GOŚCISZOWA (gm. Nowogrodziec). Zespół złożony z polskich reemigrantów z Bośni oraz ich potomków urodzonych już na Dolnym Śląsku. Grupa przybyła w okolice Bolesławca w 1946 roku zachowując system zwartego osadnictwa, co ułatwiło proces międzypokoleniowej transmisji tradycji. Członkowie zespołu są potomkami imigrantów, którzy w II połowie XIX stulecia opuścili rodzinne wsie na terenie dawnej Galicji oraz Lubelszczyzny i udali się na Bałkany. Zespół należy do grona wielokrotnych laureatów Ogólnopolskich Festiwali Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym oraz Sejmików Teatru Wsi Polskiej. Grupa regularnie uczestniczy w regionalnych konkursach tradycji wspomagana przez młodych kontynuatorów. W kręgu wykonawców działają wybitne śpiewaczki w kategorii śpiewu solowego, autorki tradycyjnych dekoracji z bibułowych kwiatów oraz pieczywa obrzędowego.
KAPELA GÓRALSKA „JANICKI” Z CZARNEGO BORU Zespół górali podhalańskich, których przodkowie zostali przesiedleni na Dolny Śląsk po II wojnie światowej. Laureaci głównych nagród podczas prestiżowych festiwali i konkursów folkloru na forum ogólnopolskim i zagranicznym, w tym m.in. Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem. Z grupą instrumentalistów współdziała wielopokoleniowy zespół śpiewaczy z wybitną śpiewaczką Joanną Matusiak – laureatką Ogólnopolskich Festiwali Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, uczestniczką Międzynarodowego Festiwalu „Wratislavia Cantans” w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu. Zespół jest autorem widowisk scenicznych poświęconych tradycjom przekazywanym na bazie transmisji międzypokoleniowej. W jego kręgu działają twórczynie specjalizujące się w wytwarzaniu plastyki obrzędowej, w tym m.in. świątecznych dekoracji z bibułowych kwiatów.
ŁEMKOWSKI ZESPÓŁ PIESNI I TAŃCA „ŁASTIWOCZKA” Z PRZEMKOWA Grupa ekspatriantów oraz ich potomków wywodząca się z Podkarpacia. Zachowując archaiczny kanon wykonawczy dawnych pieśni pielęgnuje tradycje wielogłosowego śpiewu. Wielopokoleniowy zespół jest laureatem Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, Tygodnia Kultury Beskidzkiej, Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, a także pierwszej nagrody Ogólnopolskiego Konkursu Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie. W 2019 roku uczestniczył w Międzynarodowym Festiwalu „Wratislavia Cantans” w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu. Zespół wielokrotnie realizował widowiska sceniczne, które ilustrują dawne zwyczaje i obrzędy związane z łemkowskimi tradycjami.
ZESPÓŁ „PODOLANIE” Z CZERWONEJ WODY (gm. Węgliniec) Potomkowie ekspatriantów z wioski Słobódka Janowska nieopodal Trembowli na Podolu, którzy osiedli na Dolnym Śląsku w pierwszym dniu 1946 roku. Zespół śpiewaczy pielęgnujący tradycje wyniesione z dawnej ojczyzny regularnie uczestniczy w regionalnych konkursach tradycji wielkanocnych, bożonarodzeniowych i dożynkowych. Jest laureatem Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. W gronie zespołu działają uzdolnione twórczynie specjalizujące się w wytwarzaniu bibułowych kwiatów służących odświętnej dekoracji wnętrz, a także w przygotowywaniu tradycyjnych potraw świątecznych.
ZESPÓŁ GÓRALI CZADECKICH „POJANA” Z PIŁAWY DOLNEJ (gm. Dzierżoniów) Grupa polskich reemigrantów z południowej części Bukowiny, którzy przybyli na Dolny Śląsk po zakończeniu II wojny światowej. Ich przodkowie wywodzą się z pogranicznego terenu pomiędzy Małopolską, Czechami i Słowacją położonego w dorzeczu rzeki Kisucy. W połowie XIX wieku, w granicach monarchii habsburskiej ludność tamtejsza skolonizowała Bukowinę, gdzie do dzisiaj istnieją enklawy dawnego, polskiego osadnictwa. Zespół jest laureatem prestiżowej Nagrody im. Oskara Kolberga oraz Ogólnopolskiego Konkursu Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie. Wielopokoleniowa grupa posiadająca w swoim repertuarze archaiczne pieśni i tańce wielokrotnie uczestniczyła w międzynarodowych prezentacjach tradycji górali czadeckich w Rumunii, na Węgrzech oraz na Ukrainie.
ZESPÓŁ „WALISZOWIANIE” Z NOWEGO WALISZOWA (gm. Bystrzyca Kłodzka) Grupa ekspatriantów oraz ich potomków z wioski Tarnowica Polna nieopodal Tłumacza na Podolu. Dzięki zwartemu osadnictwu ocalony został kanon repertuarowy pieśni tradycyjnych. Zespół jest laureatem Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym oraz Turnieju Muzyków Prawdziwych w Filharmonii w Szczecinie. Współrealizował spektakl „Pomnę, pomnę…” z wrocławskim teatrem „Pieśń Kozła”, a także uczestniczył w cyklu koncertów Międzynarodowego Festiwalu „Wratislavia Cantans” w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu. W Nowym Waliszowie grupa prowadzi izbę muzealną, gdzie eksponowane są relikty dziedzictwa kulturowego ocalone z rodzinnego Podola.
