Sztuka
Malarstwo
Kolekcja malarstwa, niezbyt liczna (około 170 sztuk) zawiera głównie obrazy pejzażystów śląskich, wśród których należałoby wymienić: Adalberta Woelfla (1823 – 1896), Adolfa Dresslera (1833 – 1881), Wilhelma Kraussa (1830 – 1836), Quido Manesa (1828 – 1880), Gertrud Staats (1859 – 1938).
W 2007 r. zbiory malarstwa o tematyce karkonoskiej powiększyły się o 35 obrazów 27 autorów; pochodzących z kolekcji Henryka Szymczaka.
Bogato są reprezentowane w kolekcji obrazy artystów skupionych w Stowarzyszeniu Artystów św. Łukasza w Szklarskiej Porębie. Założyła je z inicjatywy Hansa Fechnera w 1922 r. grupa malarzy: Paul Aust, (1866 – 1934), Franciszek Jackowski (1885 – 1974), Alfred Nickisch (1872 – 1948), Georg Heinrich Wichmann (1876 – 1944).
W kolekcji znajdują się prace malarza i grafika Emila Frohnerta (1884 Berlin-?), Heinricha Tüpke (1876-1951), Paula Weimanna (1867-1945?) i jego syna Heinricha (1907-1945?).
Od 1980 r., dzięki systematycznym zakupom, rozpoczęto tworzenie kolekcji prac Wlastimila Hofmana (1881-1970), malarza, który od 1947 r. mieszkał i tworzył w Szklarskiej Porębie. Zbiór malarstwa jest również poszerzany o prace artystów współcześnie tworzących w naszym województwie.
Rzeźba
W zbiorach działu znajdują pojedyncze przykłady snycerstwa gotyckiego, barokowe rzeźby sakralne: figury świętych postaci, Marii z Dzieciątkiem, krucyfiksy; a także rzeźbione elementy architektoniczne takie jak: konsole, kapitele, kasetony oraz fragmenty ornamentów.
Jedne z ciekawszych rzeźb w zbiorach to dwie pełnoplastyczne figury przedstawiające św. Sebastiana oraz św. Papieża, pochodzące z nieistniejącego już kościoła pod wezwaniem Świętego Ducha w Jeleniej Górze. Autorem rzeźb jest Tomasz Weissfeld (ok. 1670 – 1721). Artysta kształcił się w Niderlandach, we Francji, później przybył na Śląsk. Głównie związany był z Wrocławiem. W Jeleniej Górze zrealizował wystrój rzeźbiarski ołtarza głównego w kościele parafialnym pw. św. Erazma i Pankracego oraz wystrój ołtarza wspomnianego kościoła św. Ducha. Z tego ołtarza zachowała się także płaskorzeźbione antependium i trzy świeczniki. Dwie inne figury przedstawiające świętych biskupów Cyprianusa i Hieronimusa, są także warte wymienienia. Rzeźby pierwotnie stanowiły część wyposażenia rzeźbiarskiego w kościele opactwa cysterskiego w Lubiążu. Figury powstały w klasztornym warsztacie rzeźbiarskim, którym wówczas kierował Maciej Steinl (1644 – 1727).
W zbiorach znajdują się także rzeźby, będące pracami uczniów i pedagogów Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Cieplicach, zarówno przed- jak i powojennych. Najznakomitszym artystą ze szkoły skupiającej dużą grupę rzeźbiarzy, był Cirillo dell’ Antonio (1876 – 1971). W szkole cieplickiej pracował od 1904 do 1940 r.
W zbiorach naszego muzeum mamy trzy prace sygnowane przez C. dell’ Antonia: – popiersie założyciela i pierwszego kierownika muzeum w Jeleniej Górze Hugo Seydla, – popiersie starszej kobiety,
– plakietka odlana z brązu, przedstawiająca Oswalda Baera, architekta i członka Towarzystwa Karkonoskiego.
W zbiorach są także prace współczesnych twórców związanych z cieplicką szkołą: Bolesława Rzeczyckiego, Mariana Szymanika, Ryszarda Zająca.
Rzemiosło
Wśród zabytków z dziedziny rzemiosła artystycznego najciekawszą kolekcją jest zbiór cyny. Liczy ponad 200 sztuk i zawiera eksponaty ze wszystkich liczących się ośrodków konwisarstwa naszego regionu. Kolekcja wyrobów cynowych Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze liczy około 200 sztuk. Zdecydowaną większość stanowią wyroby konwisarzy śląskich. 80 % kolekcji pochodzi z przedwojennych zbiorów muzeum. W latach 70-tych i 80-tych uzupełniano zbiór cyny śląskiej, także jeleniogórskiej, poprzez zakupy od osób prywatnych i w antykwariatach. Z ciekawszych przykładów XVII w. wyrobów z obcych wytwórni są konwie bractwa strzeleckiego. Jedna ufundowana w 1667 r., wykonana została przez mistrza Christopha Böhmera działającego w Györ na Węgrzech. Druga, bardziej okazała powstała w 1727 roku w warsztacie jeleniogórskiego konwisarza Jahanna Gottloba Prelera Starszego (punca z inicjałami JGP).
W zespole wyrobów kowalskich znajdują się ozdobne barokowe kraty pochodzące z jeleniogórskich kamienic, wywieszki warsztatów kowalskich i ślusarskich, kute krzyże cmentarne, różne typy zamków do skrzyń i drzwi, ozdobnie opracowane klucze, kłódki, okucia, kołatki od siedemnastego wieku dopełniają kolekcji.
Zbiór ceramiki liczący około 400 obiektów to przede wszystkim wyroby z kamionki i fajansu. Najwięcej naczyń kamionkowych pochodzi ze śląskich miejscowości Bolesławca i Nowogrodźca a także Mużakowa i Żytawy na Łużycach, Annaberg i Kreussen w Saksonii. Nieliczne egzemplarze pochodzą z nadreńskich warsztatów. Wśród wyrobów fajansowych poczesne miejsce zajmuje produkcja holenderskich fajansiarni w Delftach oraz ich naśladownictwa z manufaktur niemieckich.
Spora ilość kufli z cynowymi pokrywami i oprawami reprezentuje wyroby najważniejszych ośrodków fajansu w Niemczech np. z: Frankfurtu nad Odrą, Münden, Drezna, Poczdamu.
Największą grupą wśród wyrobów fajansowych są naczynia z wytwórni w Prószkowie na Śląsku Opolskim. Do szczególnie interesujących wyrobów tej manufaktury posiadanych przez nasze muzeum zaliczyć można donicę na kwiaty i maselnicę z lat 1770-80.
Grafika
Największą kolekcją w dziale jest zbiór grafiki liczący ponad trzy tysiące egzemplarzy. Większość to dziewiętnastowieczne widoki z Karkonoszy, innych pasm Sudetów i miast dolnośląskich. Najciekawsze z nich powstały w Kowarach, gdzie w XIX w. istniały co najmniej dwa zakłady litograficzne wydające w dużych nakładach pejzaże z myślą o kupujących chętnie takie pamiątki turystach.
Do najbardziej znanych kowarskich autorów należeli: Friedrich A. Tittel (1782-1836), Carl T. Mattis (1789-1881), Ernst W. Knippel (1811-1900), Carl Rieden (1802-1858). W zbiorach znajdują się także prace: Friedricha Bernharda Wernera (1690-1778), Daniela Bergera (1744-1824), Friedricha Gottlieba Endlera (1763-ok.1830), Antona Balzera (1771-1807), Ludwiga Richtera (1803-1884), Theodora Blätterbauera (1823-1906), a także dwudziestowiecznych artystów: Friedricha Iwana (1890-1983) i Ericha Fuchsa (1889-1967), których grafiki jak i wielu innych nie wymienionych, a często i anonimowych artystów, stanowią obecnie cenne źródło ikonograficzne dla badaczy przeszłości naszego regionu.
Grafika współczesna
Szczególne miejsce w dziale zajmuje spuścizna po Józefie Gielniaku (1932-1972), wybitnym grafiku tworzącym w Kowarach. Urodził się 18 lutego 1932 roku w Denain koło Valenciennes (północna Francja) w rodzinie polskich emigrantów. W 1950 roku przyjechał do Polski, gdzie zamierzał rozpocząć studia dyplomatyczne bądź artystyczne. Niestety choroba płuc – gruźlica uniemożliwiła realizację tych planów. W 1953 roku został skierowany na leczenie do sanatorium „Bukowiec” w Kowarach na Dolnym Śląsku, gdzie mieszkał do końca swojego życia. Zmarł 28 maja 1972 roku.
W 1956 roku, mimo choroby rozpoczął indywidualne studia u prof. Stanisława Dawskiego, ówczesnego rektora PWSSP we Wrocławiu, który skierował jego zainteresowania w stronę grafiki – linorytu. Bardzo szybko osiągnął dojrzałość artystyczną i odkrył wszystkie tajniki techniki linorytniczej. W ciągu piętnastu lat twórczej działalności pozostawił około 50 linorytów i 15 ekslibrisów, trzy mezzotinty i jedną akwafortę. Większość prac ułożona jest w cyklach. Pierwszy z nich – „Sanatoria” powstawał w latach 1958 – 1967; „Improwizacje” – 1958-1959; „Improwizacje dla Grażynki” w latach 1965-1971.
Od 1956 roku prace Gielniaka pokazywane były corocznie na wystawach współczesnej grafiki polskiej, a od 1961 r. na wystawach indywidualnych w kraju i zagranicą. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień w konkursach graficznych, między innymi: 1964 – I Nagroda na III Biennale Grafiki w Krakowie, 1967- Nagroda na wystawie Vancouver Print International w Kanadzie, 1972- złoty medal na 1 Międzynarodowym Biennale Grafiki we Fredrikstad w Norwegii.
Posiadamy kompletny zbiór jego linorytów, większość oryginalnych płyt linorytniczych, szkice, rysunki a także liczne pamiątki przekazane muzeum po śmierci artysty przez jego żonę, Grażynę Danielę Gielniak.
Od 1978 r. do 2003 r. muzeum organizowało Konkurs Graficzny im. Józefa Gielniaka. Obejmował on jedynie technikę druku wypukłego. Nagrodzone prace, przechodząc na własność muzeum, stworzyły podstawę kolekcji współczesnego druku wypukłego obecnie liczącego około 250 grafik. Reprezentowani są między innymi: Stanisław Bałdyga, Hubert Borys, Paweł Ciechelski, Teresa Czajkowska, Ryszard Gieryszewski, Marek Jaromski, Jerzy Jędrysiak, Leszek Kiljański, Zbigniew Lutomski, Grzegorz Dobiesław Mazurek, Ryszard Otręba, Jadwiga Smykowska, Wiesław Szamocki, Krzysztof Szymanowicz, Małgorzata Warlikowska, Andrzej Załecki.
Numizmaty
Najcenniejszy jest złoty skarb znaleziony przypadkowo podczas robót drogowych w Piechowicach w 1979 roku. Złote monety znajdowały się w glinianym garnku, który się nie zachował. Znalazca usiłował przywłaszczyć sobie monety, w wyniku wyroku sądowego przekazano je do Muzeum Karkonoskiego (wówczas Muzeum Okręgowego) w Jeleniej Górze.
Zbiór liczy 94 monety z okresu od XV do XVII wieku. Największa ilość monet pochodzi z Niderlandów, jest to 42 dukaty w tym 1 noble. W zespole są także monety hiszpańskie, tureckie, włoskie, 16 pochodzi z mennic niemieckich, 8 dukatów z mennic węgierskich. Najwcześniejsza moneta z tego znaleziska to złoty dukat Macieja Korwina (1458 – 1490) oraz dukat pochodzący z roku 1497, powstały w mennicy działającej w Hamburgu. Najpóźniejsze natomiast monety to dukat z Niderlandów z 1642 roku oraz dukat ks. saskiego Jana Jerzego (1611 – 1656). Są tu również monety polskie z mennicy gdańskiej: dukat Zygmunta III Wazy z 1625 roku oraz Władysława IV z 1638 r.
W zbiorach znajdują się również dwa skarby nowożytnych monet srebrnych. Uzupełnieniem jest ciekawy zbiór zastępczych środków płatniczych z okresu inflacji po pierwszej wojnie światowej oraz dwa bilety skarbowe z okresu powstania kościuszkowskiego.
