W dniu 12 września 2024 roku odbyła się po raz 49. uroczystość wręczenia dorocznych Nagród im. Oskara Kolberga. Jest to najwyższe w Polsce wyróżnienie za dokonania w dziedzinie ochrony kultury tradycyjnej. Aktu wręczenia dokonała Pani Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanna Wróblewska w Sali Assamblowej Zamku Królewskiego w Warszawie. Jednym z tegorocznych laureatów w kategorii zespołów folklorystycznych został dolnośląski Góralski Teatr Pieśni Dunawiec ze Zbylutowa w gminie Lwówek Śląski.
Tę prestiżową nagrodę przyznano na wniosek przygotowany przez Muzeum Karkonoskie, którego jednym z zadań pozostaje sprawowanie opieki nad niematerialnym dziedzictwem kultury w regionie. W jury konkursu nagrody zasiadali wybitni znawcy kultury ludowej z zakresu etnografii, etnomuzykologii i folkloru z polskich instytucji kultury i nauki.
Istniejący od ponad czterdziestu lat Zespół należy do nielicznych w regionie dolnośląskim grup, które oprócz gwary, zwyczajów, obrzędów oraz imponującego repertuaru dawnych pieśni, zachowały również tradycyjne stroje odświętne. Przywiezione po wojnie ubiory są konserwowane, a nowe odtwarzane według starych wzorów. Od początku swej działalności w 1984 roku zespół prezentuje pieśni oraz widowiska oparte na motywach obrzędów dorocznych i rodzinnych uczestnicząc w regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych festiwalach i konkursach. Niemal corocznie jest laureatem regionalnych konkursów tradycji: Kolęda, Mała Wielkanoc, Spotkania z Folklorem, Dolnośląskie Spotkania z Tradycją, Święto Chleba uzyskując najwyższe nagrody. Jest laureatem Baszty (1991), a także II nagrody (2013) Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym.
Wśród najwyższych trofeów Zespołu znajduje się uzyskana w 1997 roku III nagroda najstarszego konkursu tradycji w Europie – Teesside International Eisteddfod w Middlesbrough w Wielkiej Brytanii. Zdarzenie to odbywa się od czasów średniowiecza, a w jego współczesnym jury zasiadają etnomuzykolodzy m.in. z Oxford i Cambridge.
Śpiewaczki ze Zbylutowa posiadają w repertuarze dawne pieśni miłosne, weselne, pogrzebowe, ballady, kolędy oraz unikalny zestaw pieśni rekruckich i wojackich z czasów I wojny światowej. Na osobną wzmiankę zasługuje także pradawna pieśń Sioła jelinia… będąca prawdopodobnie najstarszym tego typu utworem zachowanym w polskim kręgu kulturowym. Śpiewana jest do tańca wykonywanego w kręgu przez mężczyzn, kobiety i dzieci wokół postaci uśpionego jelenia. Posiada magiczną funkcję budzenia natury we wtorek przez Środą Popielcową. W pamięci społeczności Zbylutowa zachowały się przedwojenne wspomnienia z nieistniejącej dziś, rodzinnej wioski Dunawiec na Bukowinie, kiedy zwykle wieczorami, na zboczu miejscowej góry podczas zwyczajowych posiadów intonowano dawne śpiwanki. Wraz z ekspatriowanymi w 1946 roku śpiewakami znalazły się na Dolnym Śląsku i, co najważniejsze, podlegają dalszej transmisji międzypokoleniowej.
Zespół corocznie uczestniczy w zagranicznych prezentacjach kultury ludów Bukowiny pn. Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny Bukowińskie Spotkania organizowanych m.in.: w Polsce (Jastrowie), Rumunii (Campolung Moldovenesc) i na Węgrzech (Bonyhad).
W 2019 roku śpiewaczki ze Zbylutowa wzięły udział w cyklu koncertów pt. Pieśni z lasów i pól w ramach 54. Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu. Ich występy spotykały się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności i krytyków profesjonalnej sceny muzycznej. W 2005 roku Zespół był też specjalnym gościem Ambasady RP w Budapeszcie przy okazji uroczystości Święta Niepodległości.
Grupa regularnie od początku lat 90-tych XX wieku współpracuje z Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze wypożyczając na czas trwania ekspozycji cenne artefakty zachowane z czasu powojennych migracji. Wiele z tych obiektów przekazano do muzealnych zbiorów i obecnie można je obecnie oglądać na stałej ekspozycji w salach muzeum.
Nagrania pieśni Zespołu znalazły się w publikacjach fonograficznych II Programu Polskiego Radia ( Dolny Śląsk, t. 26 serii Muzyka Źródeł, 2008), a także Muzeum Narodowego we Wrocławiu (wyd. Mom jo skarb…, Wrocław, 2009 ).
Podczas specjalnego koncertu laureatów, już po uroczystości wręczenia Nagrody im. Oskara Kolberga, Zespół zaprezentował swe pieśni także na scenie Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi przy Krakowskim Przedmieściu.
Organizatorem uroczystości był Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Wyjazd grupy odbył się dzięki organizacyjnemu wsparciu Urzędu Miasta i Gminy Lwówek Śląski, na którego terenie Zespół prowadzi swoją działalność uczestnicząc regularnie w zdarzeniach kulturalnych i środowiskowych spotkaniach. Od lat pozostaje najlepszym promotorem kultury Dolnego Śląska na forach krajowych i zagranicznych, czego dowodzą imponujące sukcesy odniesione na przestrzeni minionych czterech dekad łącznie z aktualnym – najbardziej prestiżowym – Nagrodą im. Oskara Kolberga.
Opiekę merytoryczną nad Zespołem sprawuje d lat Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, co stanowi praktyczne zastosowanie zaleceń Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ratyfikowanej przez Rząd RP w 2011 roku.
Henryk Dumin
Specjalista ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego
Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze
link do strony MKiDN z relacja dotyczącą Gali Kolberga:
https://www.gov.pl/…/uhonorowalismy-tworcow-kultury…
relacja filmowa Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca:
