IMMA Logo

Godziny otwarcia
wt.-nd. 9:00-16:00 

HISTORIA NOWOŻYTNA I XIX WIEK

Po wyjściu z wnętrza kamienicy mieszczańskiej zwiedzanie kolejnej wystawy rozpoczynamy od niezwykłego zbioru tarcz trumiennych członków cechów rzemieślniczych. Tego typu zwyczaj dekorowania trumny zmarłego rozpowszechnił się w XVI w. szczególnie na Śląsku i był powszechnie stosowany do końca XIX w., a sporadycznie także w kolejnym stuleciu. Trumna była okrywana czarną tkaniną, a tarcze mocowano do trumny ozdobnym sznurem, rzemieniem lub łańcuchem.

Na wystawie stałej prezentowany jest zbiór 12 tarcz trumiennych z pierwszej poł. XVIII w. Sześć z nich należało do Towarzystwa Kupieckiego, a pozostałe do innych cechów. Przedstawiają one sceny od ukrzyżowania Chrystusa do Sądu Ostatecznego, a także biblijne alegorie śmierci i przemijania, bardzo popularne w epoce baroku. Dwie z nich przedstawiają siedem kartuszy z symbolami cechowymi na czarnym tle.

W narożniku sali prezentowana jest wystawa poświęcona jeleniogórskiemu bractwu strzeleckiemu (kurkowemu). Jelenia Góra, podobnie jak inne miasta, już od czasów średniowiecza organizowała zawody strzeleckie, w których brali udział członkowie cechów.

W zbiorach muzeum prezentowane są XVII i XVIII-wieczne zabytki należące do jeleniogórskiego bractwa strzeleckiego. Są to grawerowane talerze cynowe, srebrne łyżki pamiątkowe, konwie, zawieszki, a także skrzynia oraz arkebuz z przełomu XVII i XVIII w.

Oprócz tarcz trumiennych jeleniogórskich cechów, sztukę sakralną okresu baroku reprezentują w muzeum model Kościoła Łaski oraz zabytki, z nieistniejącego już dziś, kościoła św. Ducha.

Świątynia – Kościół Łaski – powstała w latach 1709–1718, a jej projektantem i nadzorującym pracami był architekt Martin Franz. Zgodnie z wymaganiami i wskazówkami zleceniodawców, świątynia miała łączyć śląską tradycję kościołów Pokoju w Jaworze i Świdnicy z rozmachem i monumentalnością protestanckiego kościoła Katarzyny w Sztokholmie. Wnętrze zaś miało nawiązywać do rozwiązań zastosowanych w świdnickim Kościele Pokoju, gwarantując jak najwięcej miejsc siedzących dla wiernych podczas nabożeństw.

Z czasów budowy zachował się trójwymiarowy model kościoła, na wzór którego powstała stojąca do dziś świątynia. Przez prawie 200 lat jeleniogórski model przechowywany był na drugiej emporze kościoła. Rada Kościelna parafii ewangelickiej w 1902 r. przekazała go do Muzeum RGV. Po wybudowaniu gmachu muzeum w 1914 r. stał on w centralnym miejscu ekspozycji. Po 1945 r. model nie był eksponowany ze względu na duże gabaryty i uległ zniszczeniu. Dopiero w latach 2007–2008 został odrestaurowany i przywrócono mu oryginalną polichromię, dzięki czemu ponownie stał się jedną z głównych atrakcji muzeum. 

Ciekawostką modelu jest to, że pozwala on na analizę zmian w projekcie, jakie zaszły w stosunku do pierwowzoru – w czasie budowy świątyni, a także w okresie późniejszym, zwłaszcza po pożarze w 1806 r.

Dwie drewniane figury naturalnych rozmiarów, prezentowane na wystawie, pochodzą z ołtarza z 1717 r. z kościoła św. Ducha. Świątynia, która znajdowała się przy obecnej ulicy Wolności (u zbiegu ulic Korczaka i Curie-Skłodowskiej) powstała w 1449 r., a później została rozbudowana. Spłonęła w czasie wojny trzydziestoletniej, podczas wielkiego pożaru miasta w 1634 r. Odbudowana została ponownie w 1662 r. i wyposażona w barokowe wnętrze. Mocno zniszczony kościół, decyzją władz miejskich, został rozebrany w 1907 r., a elementy barokowego wyposażenia zostały przekazane muzeum.

Do niedawna sądzono, że drewniane figury są dzieła z warsztatu słynnego rzeźbiarza Tomasza Weissfelda, jednak najnowsze badania wskazują, iż autorem figur był jeleniogórski rzeźbiarz Joseph Bechert. Pierwsza figura przedstawia św. Sebastiana – patrona chorych na choroby zakaźne. Druga przedstawia św. Grzegorza VII – papieża, reformatora kościoła, twórcy zasad uniwersalizmu papieskiego. Ponadto na ekspozycji wystawione jest antependium z ołtarza z wizerunkiem św. Jakuba Starszego, patrona żebraków oraz świeczniki i krucyfiks.

Na ścianie za makietą kościoła znajduje się ekspozycja dotycząca dawnych kamienic mieszczańskich. W zbiorach muzeum zachowało się wiele elementów dekoracyjnych wystroju domów jeleniogórskich kupców, takie jak: balustrady, świetliki, ozdobne kraty, zamki drzwiowe, klamki, okucia, kołatki, a nawet jedno skrzydło drzwi z ulicy Drucianej.

Po przeciwnej stronie prezentowane są tłoki pieczętne z XVII i XVIII w. W mieście działało 820 rzemieślników 76 specjalizacji zrzeszonych w 18 cechach. Cechy jako organizacje zrzeszające rzemieślników poszczególnych specjalność, nadawały ton rozwojowi miasta. Najliczniej reprezentowanym był cech kupców. Równie liczny był cech tkaczy, następnie krawców i stolarzy. Rolą cechów było dbanie o wysoką jakość produkcji. Cechy wydawały własne statuty, świadectwa nauki oraz listy. Wszystkie pisma były sygnowane pieczęcią cechową, która była ważnym atrybutem cechu. Pieczęcie, oprócz napisu, zawierały godło cechu. Przechowywano je w tzw. ladach – specjalnych skrzyniach wraz z ważnymi dokumentami i pieniędzmi.

Część XIX-wiecznej ekspozycji obejmuje meble w stylu biedermeier oraz początki nowego trendu na ziemi jeleniogórskiej, jakim stał się rozwój ruchu turystycznego. Na wystawie znajdują się krzesła, sekretera z ok. 1820 r. wyprodukowana na Śląsku oraz kredens, w którym wyeksponowano pamiątkową porcelanę i ceramikę z Karkonoszy. Na głównej ścianie wiszą obrazy wrocławskiego malarza i grafika Johanna Davida Grüsona działającego w Jeleniej Górze w czasie wojen napoleońskich, które przedstawiają samego malarza oraz portrety żony kupca Femlera i kupca Johanna Beera. Na bocznej ścianie znajdują się dioramy przedstawiające królewski pałac w Mysłakowicach, rynek w Jeleniej Górze i dom na Wzgórzu Kościuszki. Aby zapoznać się z większą ilością dawnych widoków i pejzaży karkonoskich oraz grafik, zdjęć i pocztówek zachęcamy do skorzystania z prezentacji multimedialnej.

Na wystawie stałej z omawianego okresu zostały zaprezentowane pamiątki związane z rozwojem turystyki w XIX w., pamiątki związane z działalnością RGV oraz Szkoły Snycerskiej. Ponadto prezentowane są przedmioty, które należały do jeleniogórskich stowarzyszeń, a także przedmioty materialne należące do przedstawicieli różnych grup zawodowych w mieście oraz ciekawostki stanowiące pamiątki kultury materialnej z okresu XIX w. Prezentowany jest również gipsowy model Karkonoszy i Kotliny Jeleniogórskiej z końca XIX w.